Page 11 - brochure_haspengouw

Een trend die daarop volgde was het kopiëren van de bestaande landelijke woningen, zij het in grotere afmetingen dan de oorspronkelijke gebouwen. Die nieuwe landelijke woningen kwamen tegemoet aan de behoefte aan meer ruimte en meer comfort. Dikwijls werden zij gebouwd op de plaats waar eerst een authentieke woning werd gesloopt. Typische elementen uit de oude landelijke architectuur werden klakkeloos overgenomen, maar verloren meestal hun betekenis in deze nieuwe context.
Het succes van deze nieuwe woonmarkt inspireerde bouwpromotoren om een soort van landelijke bouwstijl te propageren. De gekende “fermettes” werden op grote schaal op de markt gegooid: bouwers konden hun droomwoning à la carte in diverse prijsklassen en uitvoeringen uit de catalogi plukken. Zij bevolkten, elk op het eigen groene kortgemaaide eilandje, in steeds grotere getale de oprukkende verkavelingen en de uitdijende linten langs de plattelandswegen. Het cliché begon de authentieke beeldkracht te verdringen.
Vandaag lijkt het erop dat er opnieuw zorgzamer wordt omgegaan met het platteland. Beeldkracht en historische betekenis zijn immers de voornaamste dragers van de identiteit van een streek. Niet alleen zijn er de bij wet beschermde monumenten, ook de dorpslandschappen, straatgezichten en de volksarchitectuur dragen volwaardig bij tot de karakteristieke eigenheid van een dorp of een streek. In de ruimtelijke structuurplannen tonen beleidsverantwoordelijken hier duidelijk respect voor.
Monumentenzorg is niet langer meer louter een zaak van vrijwaren en conserveren. Steeds meer ligt de nadruk op verantwoorde herbestemming en een verdere evolutie om de toekomst van het erfgoed te verzekeren zonder dat het aan waarde hoeft in te boeten.
Steeds meer duiken er pareltjes van gebouwen op, smaakvol en hedendaags gerenoveerd. Dit geherwaardeerde patrimonium kan zijn rol als historische getuige spelen, terwijl het tegelijk ook opnieuw een toekomst heeft.
Waarde en betekenis van het landelijk patrimonium
Om zorgzaam en kwaliteitsvol met ons cultureel-historisch erfgoed om te gaan, is het belangrijk inzicht te krijgen in de betekenis ervan. De plaats in het landschap, de structuur van de nederzet- ting, de ontwikkeling ervan in de loop van de geschiedenis, de diversiteit van de woningen en boerderijen dragen de getuigenis van het verleden. Ze vertellen het verhaal van onze voorouders en de geschiedenis van onze samenleving. Om deze getuigenis te vrijwaren, is het noodzakelijk met uiterste zorg om te gaan met wat er nog van rest.
Zorgzaam omgaan met ons erfgoed betekent niet dat we het verleden kost wat kost moeten “bevriezen”. Een leefgemeenschap is immers geen museum. Altijd al zijn woningen en ande- re gebouwen verbouwd, hersteld, aangepast aan nieuwe behoeften of kregen zij een nieuwe bestemming. Dikwijls zijn de tekens van deze veranderingen zichtbaar en sluiten oud en nieuw moeiteloos bij elkaar aan.
Deze sporen van verandering en evolutie maken de gebouwde omgeving dynamisch en boeiend. Je kan er als het ware de geschiedenis uit “aflezen”: het verhaal van het gebouw en generaties van bewoners, hoe ze samen leefden en werkten, hoe hun activiteiten groeiden of veranderden, wat hun sociale status in de dorpsgemeenschap was. Dit verhaal helpt begrijpen waarom huizen en dorpen zijn wat ze zijn.
Waardevol patrimonium is een vlag die een brede lading dekt. Voor Haspengouw zijn de imposante vierkantshoeven en de rijke kastelen en landhuizen hierin vanzelfsprekende, maar niet de enige voorbeelden. Er zijn ook de markante geïsoleerde hoopdorpen in Droog-Haspengouw. Hun bochtige en steile straten omringen de kerk, die op het hoogste punt van het dorp gelegen is. De typische straatwanden bestaan uit hoge gesloten hoevemuren die enkel door een grote inrijpoort worden onderbroken. De hoeves worden afgewisseld met nederige daglonerswoningen,
boomgaarden en dorpsweiden.
Er zijn de langgerekte straatdorpen waar de omringende natuur met groene vingers binnendringt tot in het hart van het dorp. Er zijn ook de nederige koerwoningen, waar de dagloner beetje bij beetje zijn eigen kleine neerhofje uitbouwde om in het levensonderhoud van zijn gezin te voorzien met enkele dieren en het lapje grond dat hij van zijn werkgever ter beschikking kreeg.
Dit spontane samenspel van grote en kleine volksarchitectuur, de overweldigende weidsheid van de open ruimte, de eenheid in al die verscheidenheid, bepalen de unieke beeldkracht van de Haspengouwse regio.
10
HUIZEN EN HOVEN